روابط دوستی دختران در مدرسه: چالش‌ها، فرصت‌ها و مدیریت تعارضات
یک کلاس درس را در بگیرید!هیچ کلاسی صرفا با پداگوژی پر نمی‌شود. نگاه‌ها، لبخندها، نوازش‌ها و کلماتی که چاشنی کلاسداری ما معلمان هستند. این رفتارها مهر تاییدی بر اصل غیر ماشینی بودن تخصص ماست. روابط دوستی دختران در محیط مدرسه، نقشی حیاتی در رشد اجتماعی، عاطفی و حتی تحصیلی آنها ایفا می‌کند. این روابط، بستری برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی، همدلی، حل مسئله و مدیریت تعارضات فراهم می‌آورد. با این حال، این مسیر همواره با چالش‌هایی نیز همراه است. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این روابط در دوره‌های تحصیلی مختلف، چالش‌ها و فرصت‌های آن و راهکارهای مدیریت تعارضات می‌پردازیم تا راهنمایی کاربردی برای معلمان و مربیان ارائه دهیم.
اهمیت روابط دوستی دختران در مدرسه
دوستی در مدرسه فراتر از صرفاً گذراندن وقت با همسالان است. این روابط، به دختران کمک می‌کند تا هویت خود را شکل دهند، احساس تعلق کنند و مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند. روابط دوستی دختران، زمینه‌ای را فراهم می‌سازد که آنها بتوانند احساسات، تجربیات و نگرانی‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از حمایت عاطفی برخوردار شوند. در هر حال ایجاد روابط جزئی لاینفک از هر اجتماع است که همواره در تعادلی بین فرصت و چالش قرار دارد تا هنر رهبری اداره کنندگان را ارزیابی کند. این امر به ویژه در دوران نوجوانی که تغییرات هورمونی و عاطفی زیادی رخ می‌دهد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
فرصت‌ها
روابط دوستی دختران فرصت‌های بی‌شماری را برای رشد و یادگیری فراهم می‌کند. این فرصت‌ها عبارتند از:
- یادگیری مهارت‌های اجتماعی: حتما این جمله را شنیده اید که «پیدا کردن دوست آسان، نگه داشتن آن مشکل»! اما واقعیت این است که وقتی با گروه سنی ۶ تا ۱۲ سال در ارتباط هستیم، احتمالا مواجهه با چالش‌های دوست‌یابی هم بالاست. هر دو سوی این ماجرا به مهارت‌های اجتماعی ختم می‌شود.
- افزایش اعتماد به نفس: داشتن دوستان خوب و روابط صمیمی می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی در دختران کمک کند.
- حمایت عاطفی: حضور یک جامعه دوست داشتنی می‌تواند انگیزه‌های دختران برای حضور در مدرسه به صورت چشم‌گیری ارتقا دهد. میزان احساسات منفی را به شدت کم می‌کند و به آنها جرئت و شوق مشارکت در یادگیری می‌دهد. همچنین دوستان می‌توانند در مواقع دشوار مثل عقب ماندگی تحصیلی، ضربات روحی و محرومیت‌ها، منبع مهمی از حمایت عاطفی برای یکدیگر باشند.
- تقویت هویت فردی: گروه دوستان تاثیر به سزایی در شکل‌گری هویت افراد دارد. یک کلاس درس از ابتدا تا انتهای سال تحصیلی پر می‌شود از تکه کلام‌ها، شوخی‌ها و رفتارهای مشابه که کمتر دانش‌آموزی از آن جا می‌ماند. اما این فقط لایه رویین ماجراست. کمی که دقیق شویم، میزان تلاشگری، رعایت بهداشت، و حتی در بعد ارزش ها در طی ۹ ماه روابط دوستی به دختران هویت تازه ای می‌بخشد. دختران با عواطف خود همراه می‌شوند و از طریق روابط دوستی هوین خود را کشف، بازسازی و نگهداری می‌کنند.
چالش‌ها
روابط دوستی دختران، در کنار تمام مزایای خود، می‌تواند با چالش‌هایی نیز همراه باشد. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
- رقابت و حسادت: در برخی موارد، رقابت بر سر محبوبیت، توجه یا دستاوردها می‌تواند به بروز حسادت و ایجاد تنش در روابط دوستانه منجر شود بنابراین بهتر است دست از مقایسه برداریم و هر فرد را صرفا با خودش مقایسه کنیم تا از بروز چنین چالش‌هایی پیشگیری شود.
- شایعه‌پراکنی و غیبت: متاسفانه، شایعه‌پراکنی و غیبت کردن در میان دختران، به خصوص در سنین نوجوانی، شایع است و می‌تواند به روابط دوستانه آسیب جدی وارد کند. گروهی شدن کلاس‌ها و پچ پچ‌های ریز ریز می‌تواند از مصادیق مهم آزار روانی باشد. در گروه بندی‌ها، شکل چینش میز و نیمکت و… دقت لازم را داشته باشید.
- فشار همسالان: خانم اجازه؟ دوستم ….. . این جمله ای ست که همه ما آن را شنیده ایم. دختران ممکن است تحت فشار همسالان خود قرار بگیرند تا رفتارهای خاصی را انجام دهند یا عقاید خاصی را بپذیرند که با ارزش‌ها یا باورهای آنها در تضاد است. یک معلم حرفه‌ای تقویت عزت نفس و ترویج باورهای سازنده را در دستور کار خود قرار می‌دهید.
- قطع رابطه ناگهانی: قطع ناگهانی یک رابطه دوستی بدون توضیح یا دلیل مشخص می‌تواند برای دختران بسیار دردناک و گیج‌کننده باشد. این اتفاق عموما در پی مهاجرت رخ می‌دهد که با استفاده از بستر شاد می‌توان از تبعات آن کاست. شما چه پیشنهادی دارید؟
مدیریت تعارضات در روابط دوستی دختران
مدیریت صحیح تعارضات، نقش مهمی در حفظ و بهبود روابط دوستی دختران دارد. معلمان و مربیان می‌توانند با ارائه راهکارهای زیر به دختران در این زمینه کمک کنند:
- آموزش اتیکت و نتیکت: شاید با دانش‌آموزانی مواجه باشیم که شانس آموختن رفتارهای صحیح اجتماعی را در دنیای واقعی و مجازی نداشته باشند. این سری آموزش‌ها به یک دست شدن برداشت از رفتار و کاهش تعارضات میان فردی کمک شایانی خواهد کرد.
- ایجاد فضایی امن برای گفتگو در تمام شبکه کلاسی: در نظر داشته باشید که ایجاد گروه های دوستی و نپذیرفتن اعضای جدید به معنای بالا بودن قدرت اجتماعی یا سطح صمیمیت بالا نیست. سعی کنید در طول تدریس همه کلاس فرصت یکسانی برای ارتباط با سایر اعضا داشته باشند.
- میانجی‌گری: در صورت لزوم، معلمان و مربیان می‌توانند به عنوان میانجی بین دختران درگیر در تعارض، نقش ایفا کنند و به آنها در رسیدن به توافق کمک کنند. این میانجی‌گری باید به صورتی باشد که دخالت مستقیم در روابط نکند و همچنین قابل اجرا در دفعات بعدی توسط خود دانش آموزان باشد. شما در نقش میانجی چه می‌کنید؟
- تاکید بر اهمیت احترام متقابل: آموزش احترام به نظرات و احساسات دیگران، حتی در صورت اختلاف نظر، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- توجه به تفاوت های فردی: درک این موضوع که نوع روابط دختران با توجه به سن و شخصیت آنها آنها متفاوت است بسیار مهم است. همان توقعی که از دختران دبیرستانی داریم را نمی‌شود از دبستانی‌ها داشت. شما فکر می‌کنید روابط دوستی دختران در کدام گروه سنی حساس‌تر است؟
نقش معلمان در بهبود روابط دوستی دختران
معلمان می‌توانند با ایجاد محیطی حمایتی و دوستانه در کلاس و مدرسه، به بهبود روابط دوستی دختران کمک کنند. برگزاری فعالیت‌های گروهی، تشویق به همکاری و همدلی، و آموزش مهارت‌های اجتماعی از جمله راهکارهایی است که معلمان می‌توانند از آنها بهره ببرند. همچنین، معلمان باید به رفتارهای نامناسب مانند شایعه‌پراکنی و غیبت، حساس باشند و با آنها برخورد مناسب داشته باشند. توجه به این روابط و ارائه راهنمایی های مناسب به آنها، نقش مهمی در سلامت روان و پیشرفت تحصیلی آنها خواهد داشت.
